Zanurzmy się w głąb stoicyzmu, jednej z najważniejszych szkół filozoficznych starożytnej Grecji i Rzymu. Ta mądrość życiowa wywiera znaczny wpływ na współczesną psychologię i filozofię, początkowo sformułowana przez Zenona z Kition, następnie rozwijana przez wielu innych myślicieli aż po Epikteta. Stoicka filozofia, poprzez swoje główne założenia, uczy nas jak żyć pełnią życia, radzić sobie ze stresem i niepowodzeniami oraz czerpać satysfakcję z prostego bycia.
Zobacz również: Czym zajmuje się filozofia?
Początki i rozwój filozofii stoickiej
Stoicyzm, nazwany tak od greckiego słowa „stoa” – kolumnada, miejsca, gdzie Zenon z Kition nauczał swoją filozofię, pojawił się w III wieku p.n.e. Zenon, nasz pierwszy znany stoik, pochodził z Kition (dzisiejszy Cypr) i po utracie całego swojego majątku w wyniku katastrofy morskiej, osiedlił się w Atenach. Tam trafił na nauczania Kratesa i szybko zrozumiał, że filozofia ma być czymś więcej niż tylko dyskusją intelektualną – ma być praktycznym przewodnikiem do szczęśliwego życia.
Następnymi wybitnymi filozofami tej szkoły byli Kleantes i Chryzyp z Soloi, a filozofia stoicka stała się jedną z dominujących szkół filozofii w okresie hellenistycznym i rzymskim. Stoicyzm przeżywał swój renesans w czasach renesansu, a obecnie cieszy się powodzeniem w terapiach psychologicznych jak np. terapia poznawczo-behawioralna.
Kluczowe założenia stoickiej etyki
Główne nauki stoickiej filozofii mogą być streścione w czterech podstawowych założeniach:
- Zrozumienie natury rzeczywistości: Stoicy wierzyli, że wszechświat jest racjonalny i deterministyczny. Wszechświat według nich jest uporządkowany i zrozumiały, rządzi nim Logos – uniwersalny rozum.
- Akceptacja tego, co jest: Zasada ta wynika z pierwszego założenia. Stoicy uważali, że powinniśmy akceptować rzeczy, które są poza naszą kontrolą, skupiając się na tym, co jest w naszej mocy – naszych myślach i działaniach.
- Żyj zgodnie z naturą: Stoicy wierzyli, że szczęście tkwi w zrozumieniu naszej roli w wszechświecie. Dążenie do zrozumienia i akceptacji świata takim, jaki jest, przynosi harmonię i spokój ducha.
- Cnoty są najwyższym dobrem: Stoicy uważali cztery cnoty za nadrzędne – mądrość, odwagę, sprawiedliwość i umiar. Te cnoty są uniwersalne i niezależne od zewnętrznych okoliczności.
Wpływ stoicyzmu na współczesną psychologię i filozofię
Zarówno współczesna psychologia, jak i filozofia czerpią wiele z nauk stoickich. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT), jedna z najbardziej skutecznych form psychoterapii, wykorzystuje wiele idei stoickich, takich jak skupianie się na tym, co można kontrolować, a nie na tym, co nie.
„”The basic idea of stoicism, the idea we can control our emotions by modifying our beliefs and judgments, is at the heart of cognitive-behavioral therapy.” – Donald Robertson, autor „The Philosophy of Cognitive-Behavioral Therapy”
W filozofii stoicka idea cnoty jako najwyższego dobra ma znaczący wpływ na etykę cnotliwością, promowaną między innymi przez Alasdaira MacIntyre’a. Stoickie podejście do akceptacji cierpienia znalazło odzwierciedlenie również w buddyzmie i filozofii egzystencjalizmu.
Podsumowując, filozofia stoicka oferuje nam mądrość i praktyczne narzędzia, które pomagają odnaleźć spokój, satysfakcję i harmonię w życiu, nawet we współczesnym świecie pełnym niepewności i stresu. Jak powiedział słynny filozof stoicki: „Nie zewnętrzne wydarzenia przeszkadzają ci, ale twoje własne sądy na ich temat”.
Zobacz także: Główne założenia – filozofia Schopenhauera
